NÓŻ

Biografia wodza szczepu Chokonen Apaczów Chiricahua, uważanego za jednego z najwybitniejszych wodzów i strategów indiańskich. Autor przebadał staranie lokalne archiwa, tak amerykańskie, jak i meksykańskie i pod pretekstem niejako przyglądania się jednemu ze sławniejszych wodzów Indian połowy wieku XIX powstał stworzył obraz dziejów ludu Apaczów.

 Prozatorskie zapiski Mirona Białoszewskiego pochodzą z okresu od czerwca 1975 roku do czerwca roku 1976. Obszerne fragmenty tej prozy miały być początkowo opublikowamne w tomie Rozkurza. Ksiązka ta jednak w efekcie została rozbudowana o inne części składowe, część zatytułowana CHAMOWO stałą się jedynie esencjinalną pigułką , zwięzłym wyciągiem z owych dziennikowych zapisów.

Dwutomowy wybór dramatów Moliera otwiera reaktywowaną Bibliotekę Klasyków. Molier znowu staje się autorem niepokojącym i drażliwym, sięgają po niego reżyserzy różnych generacji, znajdując w jego komediach materiał do rozmowy o współczesności. Proponujemy dziewięć przekładów Bohdana Korzeniewskiego, nigdy dotychczas nieopublikowanych w komplecie, by wypełnić ich dotkliwy brak na rynku wydawniczym i teatralnym. Zawartość tomu 1: „Szkoła żon”, „Krytyka szkoły żon”, „Improwizacja wersalska”, „Tartuffe”, „Don Juan”

Eleutheria, napisana po francusku w 1947 roku, pierwsza sztuka Samuela Becketta, zupełnie inna pod względem poetyki od późniejszych jego dramatów, które przyniosły mu sławę, przeleżała w szufladzie autora i światowych archiwach blisko pół wieku, zanim ujrzała światło dzienne. Stało się to zresztą w wyniku konfliktu dwóch głównych wydawców pisarza: Jérôme’a Lindona, szefa francuskiego Editions de Minuit, i Barneya Rosseta, szefa amerykańskiego Grove Press, i w atmosferze skandalu. Szczegóły sprawy przedstawia we wstępie wydawca francuski.

Oto pierwsza odsłona (choć w Niemczech wydana jako ostatnia) monumentalnej, rozpisanej na trzy książki (każdy tom stanowi integralną całość) biografii Franza Kafki. Jej literacki rozmach, oddech, sprawne pióro, wnikliwość analiz, szerokość spojrzenia z jednej strony, a z drugiej rzetelność badawcza w przekopywaniu się przez materiały pozostawione przez Maxa Broda, kwerendy w archiwach izraelskich i czeskich – to wszystko sprawia, że mamy przed sobą być może najpełniejszą i najciekawszą biografię autora Procesu.

Ostatni, monumentalny tom listów Witkacego próbuje sprostać beznadziejnemu w istocie zadaniu publikacji całości tej korespondencji. Co rusz bowiem okazuje się, że „Witkacy ciągle pisze”. Dowodem na to jest choćby odnaleziona korespondencja z dr. Rouhierem. W tomach znalazły się dwa bloki listów o wymiarze filozoficznym – do Romana Ingardena i Hansa Corneliusa, a wśród pozostałych adresatów m.in.: Jan Leszczyński, Maria Zarotyńska, Bruno Schulz, Tadeusz Langier, Jerzy Eugeniusz Płomieński, Karol Ludwik Koniński, Zofia Żeleńska, Józef Mehoffer, Kazimierz Twardowski, Maria Kasprowiczowa.

Tom inaugurujący nową serię „Pomniki Muzealnictwa Polskiego”, której współwydawcą jest Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. Wznowienie ważnego studium muzealniczego, które ukazało się w Kijowie w 1918 r., opisującego początki, rodzaje, istotę i organizację muzeów. Nowe, starannie przygotowane wydanie tego cennego dokumentu czasu oraz źródła poznania dziejów polskiego muzealnictwa u progu niepodległości zostało opatrzone wstępem dr hab. Piotra Majewskiego.

Wydobywamy z niepamięci "Niewinnych" austriackiego prozaika i eseisty Hermanna Brocha, który zapisał się w historii literatury "Lunatykami" i "Śmiercią Wergilego", który nie uznawał sztuki dla sztuki, przenikliwego obserwatora, portrecistę pierwszej połowy wieku dwudziestego, którego marzeniem było, na modłę Kafki, którego podziwiał, stworzenie mitu współczesnej cywilizacji.

Pochodzące z przełomu XVIII i XIX w. połączenie autobiografii, historii miłosnej i pamiętników – jeden z najbardziej osobistych i przejmujących opisów miłości małżeńskiej, opartej na głębokim szacunku i zrozumieniu. Każdy z rozdziałów przedstawia inną warstwę tych samych wydarzeń składając się na pochwałę rodzinnego szczęścia, którego nie są w stanie zniszczyć problemy codzienności.

Piąty tom Opowieści niesamowitych przynosi przegląd rodzimych strachów i niezwykłości. Rozpoczyna go Anna Mostowska oświeceniową przypowiastką w gotyckim nastroju. Straszą biesy i czarownice Jana Maksymiliana Ossolińskiego. Mamy wampiryczną opowieść Zygmunta Krasińskiego, Kresy niesamowite Romana Zmorskiego, eksperymenty ze znikaniem Sygurda Wiśniowskiego, symbolistyczną baśń Bolesława Leśmiana, nowele kolejowe Stefana Grabińskiego i nowele lotnicze Janusza Meissnera, podróże w czasie Antoniego Lange, najbardziej gotyckie z opowiadań Brunona Schulza i duchy w sztafażu kosmicznym u Stanisława Lema. I wiele innych niesamowitości. Wielcy literaci sąsiadują z mistrzami gatunku.

 W serii „Poeci do kwadratu” Dariusz Brzóska Brzóskiewicz przedstawia Haiku – images Stanisława Grochowiaka. Autor wyboru zdecydował się na przedstawienie wszystkich haiku Grochowiaka, które ukazały się pośmiertnie w roku 1978. Grochowiak odkrył tę nową formę poezji u samego schyłku swojego życia. Autor Menuetu z pogrzebaczem jako pierwszy twórca w Polsce spotkał się i skonfrontował ze ,,wschodnim murem kulturowym” – murem pojęć, pojmowania i postrzegania świata oraz przeżywania emocji w sposób odmienny niż było to przyjęte w zachodniej tradycji poetyckiej. Był to niezwykły, poetycki eksperyment. Dopiero w 1983 roku opublikowano w Polsce pierwsze, przetłumaczone przez Agnieszkę Żuławską-Umedę, oryginalne XVII-wieczne haiku mistrzów japońskich typu Bashio. „Perłopław na piasku/Haiku-images” Stanisława Grochowiaka, przypomina ostatni wybuch talentu wybitnego poety.

Przedświty to ósma już książka w dorobku Pawła Orła, o którym Henryk Bereza napisał, że „taką świadomość natury języka literatury niełatwo znaleźć u dzisiejszych pisarzy rzędu najwybitniejszych”. Książka tak niepodobna do innych, że pozostawia w kłopocie każdego, kto spróbuje ją zamknąć w kilku zdaniach. Bohater nie wychodzi z łóżka, nic się nie dzieje, a przecież gęstość obrazów jest godna arcydzieł filmowych. Podkreślenia, zaczernienia, kolory – czy tak wygląda książka? Tak nie wygląda książka, chyba że taka, w której mieszka sen, muzyka, matematyka i poezja. Kontemplować można tu wszystko – każde zdanie, każdy z przypisów, które należą do najwdzięczniejszych dialogów z czytelnikiem, jakie powstały, każdą kompozycję. W końcu to, co jest zasadą porządkującą tę książkę ? prawdziwość. Paweł Orzeł ? najbardziej hiszpański z ducha pisarz polski ? pokazuje Przedświtami, że żyjemy we śnie i powinniśmy modlić się, by Bóg nie przestał nas śnić.

 Napisania książki o naszej operze narodowej podjął się profesor Jacek Kowalski, wybitny znawca kultury staropolskiej i laureat prestiżowej Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza (za książkę „Sarmacja. Obalanie mitów”). Jego praca ukazuje Moniuszkowską operę od zupełnie innej strony - jako utwór wielowarstwowy. Straszny dwór staje się tu węzłem bogatych treści, aluzji, ukrytych znaczeń, przenoszonych z tradycji i stających się tradycją, które Autor w narracji stylizowanej na gawędę przedstawia czytelnikom. Znajdziemy tu informacje, poparte bogatym rejestrem źródeł, na temat biografii i twórczości kompozytora, historii politycznej, nastrojów społecznych etc., dane na temat organizacji Warszawskich Teatrów Rządowych, estetyki ówczesnych inscenizacji, składu zespołów artystycznych artystów etc. etc. Tu ważnie zastrzeżenie – Autor nie koncentruje się wyłącznie na czasie powstawania i premiery Strasznego dworu – z upodobaniem wybiega a to w przeszłość, a to w przyszłość, pokazując źródła i następstwa pewnych artystycznych i ideowych wyborów dokonanych przez kompozytora i librecistę.

Druga część książki zawiera libretto „Strasznego dworu” w niezwykłej edycji, której – jak pisze Jacek Kowalski – „nigdy nie było”. Odzwierciedla ona stan tekstu w chwili przygotowań do prapremiery. Zestawiając ze sobą rękopis libretta pióra Jana Chęcińskiego (on jest podstawą), jego wersję drukowaną (i ocenzurowaną) oraz partyturę utworu, w którą Moniuszko własną ręką wpisywał słowa, autor przywraca „Strasznemu dworowi” kształt, jakiego nigdy nie mieliśmy szansy poznać (od początku zniekształcane przez cenzorów libretto ulegało potem kolejnym, już wykonawczym odkształceniom i modernizacjom). „Nowe” libretto pozwoli czytelnikom poznać tajniki warsztatu kompozytora, który jako maestro całości dzieła modeluje według własnych zamierzeń tekst stworzony przez librecistę. Kolejne partie są na gorąco komentowane przez Autora

Za kolejnymi partiami przygotowanego tak libretta następuje komentarz Autora. „Partie komentarza doskonale – w lekturze – korespondują z rytmem natężenia uwagi i jej słabnięcia, co jest dodatkowym atutem tej swoistej kompozycji, stworzonej przez Autora rozumiejącego rytm gawędy i muzyki. Wiele spostrzeżeń uderza trafnością i oryginalnością”, w swojej recenzji maszynopisu książki Jacka Kowalskiego pisze Profesor Elżbieta Nowicka.

Do publikacji została dołączona płyta CD z nagraniem opery Moniuszki z 1965 roku, w wykonaniu m.in. Haliny Słonickiej, Andrzeja Hiolskiego i Bernarda Ładysza.

„W tej książce próbowałem opowiedzieć, co przeszedł mój naród, odpierając ataki komunistycznych Chin na wszystko, co tybetańskie, i w jaki sposób staraliśmy się zachować skarby dziedzictwa naszej kultury na wychodźstwie. Zasady niestosowania przemocy i współczucia, na których zbudowana była nasza cywilizacja, mają ogromny potencjał i mogą dobrze służyć sprawie pokoju i harmonii na całym świecie.
Mam więc nadzieję, że ten przekład pomoże polskiemu Czytelnikowi w lepszym zrozumieniu nie tylko tragedii Tybetu, ale także znaczenia niestosowania przemocy oraz pokojowej walki o wolność i godność”.

Wyznanie maski jest opowieścią o dojrzewaniu Kōchana, chłopca żyjącego w Japonii w czasach wojny. W swoim wyznaniu, czy właściwie „spowiedzi”, opisuje zmagania ze swoją cielesnością, fizycznie zawsze ustępował rówieśnikom, oraz orientacją seksualną. Czując się inny od pozostałych szuka swojego miejsca na świecie, akceptacji i sposobu na życie w niesprzyjających warunkach. Przejmująca opowieść o zmaganiach z samym sobą, poszukiwania źródeł swojej tożsamości, przeplatana jest porywającymi porywającymi opisami przyrody. Wydana w 1949 powieść przyniosła młodemu Yukio Mishimie sławę na całym świecie. Czytelnicy doszukują się w opowieści  Kōchana wątków autobiograficznych, z kolei badacze uznają tę powieść za jedną z najważniejszych w powojennej historii Japonii i jedną z ważniejszych w XX-wiecznej literaturze światowej.

Jest to pierwszy wydanie prozatorskiego debiutu Yukio Mishimy w Polsce.

 Billy Budd to ostatni utwór Hermana Melville’a.  Do jego miłośników należeli Thomas Mann, Albert Camus i Hannah Arendt. Wydana po raz pierwszy w roku 1924 nowela od niemal stu lat wzbudza podziw, a zarazem rodzi liczne kontrowersje. W zależności od perspektywy Billy’ego Budda można uznać za przypowieść moralną, prawomyślną lub bluźnierczą alegorię teologiczną, traktat o suwerenności, analizę dialektyki pożądania seksualnego i władzy politycznej, wreszcie opowieść o samej naturze opowieści i próbach dotarcia do prawdy. Najpewniej zaś ów arcydzielny testament wielkiego mistrza literatury amerykańskiej zaplata w sobie wszystkie te wymiary i aspekty.

„Co do Billy’ego, którego pochodzenie pozostanie zagadką, nie sposób rozstrzygnąć, czy mamy do czy­nienia z aniołem lub chrystusopodobnym zbawcą, czy też z osobnikiem może ujmującym, ale po prostu nie­zbyt rozgarniętym. […] Czy Billy naprawdę reprezentuje czyste dobro i nieskażoną naturę? […] Czy naprawdę jest Adamem sprzed upadku, skoro i na jego naturze diabeł odcisnął swoje piętno? A może tak właśnie wygląda nasza natura, nawet ta sprzed upadku?”

(z posłowia Adama Lipszyca)