Literaturoznawstwo

Warszawa literacka - twarze ludzi, których już nie ma, i adresy, które niekiedy, niby zapomniane, jednak w Warszawie przetrwały.
Może warto przypomnieć, gdzie w Warszawie mieszkał niski poeta Leśmian czy malował niepoddający się łatwo klasyfikacjom Witkacy.
Niektórzy wcale nie lubili Warszawy, jak Stanisław Przybyszewski, ale to miasto dało im namiastkę lepszego życia i poczucie względnej stabilizacji. Nie żyli długo, jak Zbigniew Uniłowski, ale barwnie i szczęśliwie, otoczeni blaskiem przedwojennych kawiarni. Spragnieni docenienia, jak Witold Gombrowicz, krytyczni w oczekiwaniu katastrofy wrześniowej, która miała nastąpić.
Autorkę inspirowały kobiety, jak Maria Dąbrowska, wieloletnia mieszkanka Warszawy. Ale i Poznanianka z konieczności Kazimiera Iłłakowiczówna. Każdy z tych literatów zasługuje na uwagę i chwilę zamyślenia. Stąd Witold Gombrowicz obok Marii Ukniewskiej. Świat girlasek przedwojennych Warszawy i sceny szkolne z Ferdydurke mieszają się wieloma twarzami Zofii Nałkowskiej czy karierą Tadeusza Dołęgi-Mostowicza w Warszawie.

Komu potrzebna jest dziś schulzologia, skoro wiadomo, że z Schulza nie da się zrobić bohatera mediów czy polityki? Odpowiedź może być zaskakująca. Schulz jest dziś niezbędny samym schulzologom, literaturoznawcom. Twórczość Schulza – odczytywana poza jej macierzystymi kontekstami – jest bowiem rajem dla interpretatorów. Każdy może tu przynieść to, co go najbardziej interesuje, a każda interpretacja zostanie zaakceptowana. Schulz poza prawdą i fałszem – czyż nie jest to spełnienie marzeń dzisiejszych nowoczesnych? Ale fenomenem współczesnej recepcji Schulza jest jednak nie tyle bogactwo interpretacji, ile ich międzynarodowy charakter. W tym sensie Schulz stał się już dawno pisarzem światowym, czytanym w dziesiątkach języków i poprzez wielość tradycji lekturowych. Ten Schulz międzynarodowy i radykalnie komparatystyczny, opisywany con amore, choć nadal nieopisany, jest dziś symbolem wielkiego triumfu sztuki słowa. Rzeczywista magia twórczości Schulza – cokolwiek byśmy mówili o różnicach jej interpretowania – polega bowiem na tym, że czytelników łączy, a nie dzieli, i że bezustannie przyciąga nowych adeptów do schulzowskiej wspólnoty, która najdosłowniej – nie zna granic.

Bohaterami \"Wierszy znad palety\" są zarówno malarze o gruntownym wykształceniu, jak i genialni samoucy; artyści zróżnicowani pod względem światopoglądu i estetyki prac; ci powszechnie znani oraz ci, o których pamięć należałoby przywrócić.

"Zebrane w książce teksty tworzą oryginalną i frapującą konstelację krytyczno-literacką. Mamy w nich do czynienia z różnymi strategiami interpretacyjnymi i sposobami czytania wierszy (...).

Przy całej wewnętrznej różnorodności szkice układają się jednak w zaskakująco spójną narrację, której najbardziej charakterystyczną cechą wydaje się chęć krytycznego przepisania poezji (i nie tylko poezji) Rafała Wojaczka. Jest to widoczne przede wszystkim w szkicach umieszczających twórczość autora Innej bajki w kontekstach kojarzonych z nową humanistyką (...) Ale imperatyw „przepisywania Wojaczka” odnaleźć można również w artykułach podejmujących tematykę recepcji i „drugiego życia” dzieła (..). Nie mam wątpliwości, że ich autorom przyświecała intencja ożywienia i uaktualnienia dzieła, tudzież opatrzenia go nowymi znakami krytycznymi. Zbiór jako całość nosi wszelkie znamiona gestu rewizyjnego i interwencyjnego w mocnym znaczeniu tych słów; chodzi o gest otwierający, a tym samym uwalniający lekturę. (..) To ważna książka krytyczna: polemiczna, zaskakująca, skłaniająca do przemyślenia na nowo już to poszczególnych utworów, już to utartych sposobów czytania dzieła, już to całej twórczości tego kontrowersyjnego, szczęśliwie nie do końca przez czytelników oswojonego, uparcie osobnego poety." - fragment recezji naukowej Jacka Gutorowa.

Prezentowany zbiór szkiców dotyczy wtajemniczeń, inicjacji i poniekąd związanej z nimi mistyki. Autorka nie ogranicza tematu do tradycyjnego rozumienia tychże pojęć, a więc do inicjacji powiązanych z dojrzewaniem, wtajemniczeń w reguły stowarzyszeń tajemnych i mistyki, którą często wiąże się z chrześcijaństwem. Za główny cel stawia sobie wskazanie całego wachlarza kontekstów i odniesień, jakie niosą ze sobą te kategorie psychologiczno-kulturowe. Niniejsza monografia odnosi się przede wszystkim do literatury czeskiej pierwszej połowy XX wieku i prezentuje kilka możliwości interpretacji dzieł pisarzy czeskich mniej znanych w Polsce, znajdujących się poza głównym kanonem literackim.



„Monografia Woźniak przynosi niebywale interesujący, nie waham się stwierdzić, nowatorski sposób ogarniania czeskiej prozy głównie pierwszej połowy XX wieku. Celowo pomija się tutaj główny nurt (Hrabal, Kundera), przy jednoczesnym zwróceniu uwagi na prozaików mniej znanych, co wcale nie znaczy mniej wartościowych. Autorka przywołuje obszerne niekiedy fragmenty dzieł w oryginale i jednocześnie daje dowód swoich umiejętności translatorskich, co, jak sama zaznacza, jest kierowane do bohemistów oraz niebohemistów”. (Z recenzji prof. dra hab. Krzysztofa Bilińskiego)



Kamila Woźniak – polonistka i bohemistka, obecnie adiunkt w Zakładzie Bohemistyki Instytutu Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Swoje zainteresowania badawcze kieruje głównie ku literaturze polskiej i czeskiej pierwszej połowy XX wieku, zwłaszcza okresu międzywojennego. Ponadto w swojej pracy naukowej interesuje się czeską awangardą, surrealizmem, motywami gnostyckimi w literaturze, powiązaniami literatury z psychologią C.G. Junga oraz teoriami narracji.