HUMANISTYKA

Agresja językowa - obrzucanie się inwektywami, poniżanie, znieważanie słowem, mimo że jest zjawiskiem powszechnym, i to nie tylko we współczesnym życiu publicznym, ciągle budzi sprzeciw społeczny.
Jednocześnie skłania do refleksji nad potęgą słowa, którego moc już od czasów starożytnych w różny sposób jest wykorzystywana przez uczestników życia publicznego, a zwłaszcza przez nadawców komunikatów politycznych. W XX wieku gwałtowny rozwój prasy, a następnie upowszechnienie się nowych kanałów komunikacji społecznej, takich jak radio, telewizja czy w ostatnich latach Internet, zrewolucjonizowały możliwość oddziaływania słowem, również tym obelżywym, naruszającym godność drugiego człowieka. Szermierki słowne, a często brutalna walka na słowa zostały wpisane w rytuał sprawowania władzy, w którym uczestniczą też mniej lub bardziej podekscytowani słuchacze, czytelnicy, widzowie, bo przecież dla nich te igrzyska są organizowane.
Język komunikacji politycznej w XX wieku, czyli w czasach II RP, PRL i III RP, pokazuję na tle ważnych przemian społeczno-politycznych, zwracając uwagę na werbalne środki perswazji typowe dla danej epoki historycznej, a przede wszystkim analizując wypowiedzi, które służą obrażaniu przeciwników politycznych. W osobnym podrozdziale omawiam najważniejsze cechy języka propagandy politycznej, który jako podstawowa wersja języka polityki zawsze, niezależnie od ustroju i dominującej ideologii, pozostaje narzędziem służącym zdobyciu, utrzymaniu i poszerzeniu władzy.

Spis treści:
- Konserwatywna opozycja antyhitlerowska w okresie rządów narodowosocjalistycznych
- Pokojowy ład międzynarodowy
- Nowy ład europejskiej....

Jest to kolejny tom zawierający referaty wygłoszone na interdyscyplinarnych spotkaniach, których tematyka poświęcona jest idea interdyscyplinarności.

Odmiany dyskursu to książka o przemianach, które nastąpiły w polskiej kulturze po 1989 roku, kiedy to rozpoczęły się przekształcenia jej modelu i stylu trwające do dzisiaj. Kultura skomercjalizowała się w stopniu dotąd u nas nieznanym, co znaczy, że określenia opisujące sukces finansowy używane bywają jako kategorie estetyczne, współtworząc tym samym kanon aktualnych wartości. I tu zastrzeżenie: chodzi o kulturę przez lata zwaną masową, dziś niekiedy globalną. Terminy kultura doświadczenia potocznego, kultura codzienności, świat znaków kształtujących naszą semiosferę (jak o semiotycznym wyposażeniu kultury zwykł mawiać Jurij M. Łotman) to określenia, które dobrze opisują istotę zjawiska. Chodzi o rzeczywistość znaków, wypowiedzi, konwencji, mód, organizacji przestrzeni, które powtarza się jako wartościowe, istotne i doświadczane w codziennych kontaktach ze światem. Znaków i kodów, do których się na tyle przyzwyczailiśmy, że traktujemy je jako oczywistość. O różnych aspektach doświadczenia codzienności kultury i ich wpływie na kształtowanie się w świadomości jej całościowego obrazu jest właśnie ta książka.

Bohaterem książki jest "Herbert metafizyczny”, "wygnany arkadyjczyk” biorący odpowiedzialność za rzeczywistość, w której rozegrał się i trwa nadal metafizyczny dramat. Autorka skupia się na mechanizmach wyobraźni, głównie na implikacjach paradoksu jako zasady organizującej świat poetycki Herberta w aspekcie religijnym i kulturowym. Osadzając twórczość poety w bogatej tradycji filozoficzno-literackiej, zarysowuje horyzont tej twórczości jako pejzaż kultury, w którym "metafizyczne” przemawia głosami wielkich twórców: Rilkego, Eliota, Hölderlina. W tej perspektywie ważna jest również tradycja polska: dziedzictwo żagarystów oraz poetów okresu wojny i okupacji.

Zawarta w książce refleksja łączy tradycyjną historię literatury z dociekaniami natury hermeneutycznej. W centrum literaturoznawczego dyskursu pozostaje jednak interpretacja tekstu oraz podmiot mówiący - wyraźnie nietożsamy z autorem, będący tyleż przedstawicielem "ery postnietzscheańskiej”, co człowiekiem w ogóle. Istotne okazuje się przy tym napięcie między osobowością "lepszą”, "ideałem osobistym”
a pełną pęknięć egzystencją - napięcie, które szczególnie silnie ujawnia się
w konfrontacji poety z dziedzictwem kultury. Badaczka odwołuje się do bogatej literatury przedmiotu - czerpie z niej, ale i polemicznie przewartościowuje kanoniczne odczytania. Jej interpretacjom przyświeca pragnienie rekonstrukcji "projektu całości” wpisanego w twórczość Herberta oraz przeświadczenie, że "metafizyczny reflektor” pozwoli oświetlić to, co skrywa się poza ciśnieniem historii. Zdążanie śladem "Herberta metafizycznego” staje się tym samym poszukiwaniem najbardziej trwałych rysów poetyckiego wizerunku.

Małgorzata Mikołajczak (ur. 1966), doktor, kierownik Zakładu Teorii Literatury Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego. Współtwórczyni i w latach 2001-2002 redaktor naczelny lubuskiego pisma literacko-kulturalnego Pro Libris. Autorka książek Podjąć przerwany dialog. O poezji Urszuli Kozioł (2000), W cieniu heksametru. Interpretacje wierszy Zbigniewa Herberta (2004) oraz antologii poezji lubuskiej Mieszkam w wierszu (2001 - razem z B. Mirkiewicz) i Od słowa do słowa (2006). Publikowała m.in. w Pamiętniku Literackim, Ruchu Literackim, Zagadnieniach Rodzajów Literackich, Tekstach Drugich, Twórczości, Odrze, Kwartalniku Artystycznym.